Boek: Piet Kramer, Bruggenbouwer van de Amsterdamse School

Bij Uitgeverij Stokerkade is verschenen het boek Piet Kramer, Bruggenbouwer van de Amsterdamse School van Sebas Baggelaar, auteur op dit weblog en Pim van Schaik. Piet Kramer was één van de belangrijkste architecten van de Amsterdamse School. Hij was een vitale en eigenzinnige kunstenaar met een ongeremde scheppingsdrang. De honderden bruggen die het Amsterdamse stadsbeeld kleuren met hun verrassende architectuur en grillige smeedwerk zijn een getuigenis van zijn oneindige creativiteit.


Veertig jaar lang werkte Kramer voor de gemeente, waar hij zo’n 250 bruggen ontwierp voor alle delen van de stad. Nooit eerder is er zo veel aandacht besteed aan het uiterlijk van de bruggen. Kramer werkte vaak samen met Hildo Krop, de stadsbeeldhouwer van Amsterdam. Bijzonder is hoe zij gezamenlijk de ruimte kregen om deze ‘publieke werken’ met hun zeer persoonlijke kunstuitingen te verrijken. Want rijk zijn ze, deze bruggen: rijk aan virtuoos smeed- en metselwerk en rijk aan beelden en ornamenten, vol lyriek en symboliek.

Het boek geeft een prachtig beeld van de alom aanwezige bruggen. De bekende bruggen in het Plan Zuid van Berlage, maar ook de omstreden bruggen in het centrum van de stad en de technische bruggen over doorgaande vaarwegen. En niet te vergeten de tientallen bruggen in het Amsterdamse Bos, de ‘speeltuin’ waar Kramer zich naar hartenlust kon uitleven. Dit boekt onthult de volle creatieve rijkdom van de bruggen en laat zien dat het de moeite loont daar even op stil te staan.

Een preview van het boek is te vinden op: issuu.com

Gebonden, 256 pp., 24 x 27 cm
ISBN 9789079156313
Winkelprijs € 24,50

Lees meer...

Boek: Egbert Reitsma (1892 - 1976), meester in baksteen

Deze maand is bij uitgeverij Noordboek een nieuw boek verschenen over de Groningse architect Egbert Reitsma. Toevallig bespraken wij onlangs deze architect al in een artikel over de Groningse Amsterdamse School, waar we hem uitlichtten om zijn unieke architectuur. De auteur van het boek, Kees van der Ploeg, geeft echter direct al aan dat hij een sterkere relatie legt met Noord-Duitse baksteen architectuur uit het begin van de twintigste eeuw. Vooral het rijke en brede oeuvre met prachtige composities in kleur en vorm maakt het opvallend dat er lange tijd een gebrek aan geschreven materiaal over deze architect was. Een gat dat nu is opgevuld met de nieuwe publicatie van 160 pagina’s met beeldmateriaal van Teo Krijgsman.

De drang om de werken van Egbert Reitsma te fotograferen is bij Teo Krijgsman ontstaan in 2006 toen hij voor het eerst gebouwen van Reitsma zag, die hem bijzonder troffen: in Zuidlaren het Noorder Sanatorium en in Appingedam de gereformeerde kerk. “Uiteraard leek het me erg fijn om een boek te maken met al het werk van Reitsma. Ik nam kontakt op met de erven Reitsma, die speelden ook al met die gedachte. In 2008 viel alles op zijn plek toen bekend werd dat uitgeverij Noordboek (Friese Pers Boekerij) daadwerkelijk zo'n boek wilde uitgeven.” Krijgsman nam het fotowerk voor zijn rekening, de tekst zou worden geschreven door Kees van der Ploeg historicus en hoogleraar aan de Universiteit Groningen. Het project heeft door allerlei oorzaken (o.a. de crisis) veel vertraging opgelopen, maar nu is het boek daadwerkelijk verschenen. Het is prachtig en effectief vorm gegeven door Sabine Mannel van Neon Design, uit Amsterdam.

Egbert Reitsma (1892-1976) werkte het grootste deel van zijn leven in de noordelijke provincies van het land. Zo zijn zijn meeste werken te vinden in een gebied dat zich strekt van Leeuwarden tot Emmen met enkele uitschieters verder naar het zuiden. Na en korte periode in de leer bij zijn vader heeft hij een belangrijk deel van zijn opleiding bij architect Willem Kromhout gevolgd. Wat hij mee terug nam naar zijn geboortestreek was een interesse voor moderne vormgeving en architectuur. Bij kunstenaarsvereniging De Ploeg vond hij gelijkgestemden en de grond om theorie en idee verder te ontwikkelen tot een lokale variant van het expressionisme.

Het werk van Reitsma is bijzonder herkenbaar. Opvallend in zijn werk is onder andere de aandacht voor kleur. In verschillende van zijn kerken zijn de houten plafonds beschilderd met uitbundige abstracte versieringen die een eenheid vormen met het eveneens kleurrijke glas in lood, houten details en het meubilair. De exterieurs vormen vaak een robuuste en gesloten, maar expressieve opbouw van donkere mondstenen, stenen die dichter bij de brandhaard werden gelegd zodat ze sinterden en vervormden. Ook worden de bouwwerken regelmatig vergezeld door uit bakstenen gehouwen beeldhouwwerk, welke hij zelf ter plekke vervaardigde.

Een belangrijk deel van het oeuvre van Reitsma wordt ingenomen door de (meestel gereformeerde) kerken die hij bouwde, maar hij ontwierp ook villa’s, het Noorder Sanatorium en later in zijn carrière kantoorgebouwen. Zijn werk strekt zich uit tot na de Tweede Wereldoorlog, toen de Amsterdamse School al lang voorbij was en hij sterker werd beïnvloed door het gangbaar geworden Nieuwe Bouwen. De publicatie besteedt echter de meeste aandacht aan het voovooroorlogse werk. Reitsma overleed in 1976 te Glimmen op 84-jarige leeftijd.


Het boek Egbert Reitsma, meester in baksteen, is online te bestellen via uitgever Noordboek.


Foto's: Teo Krijgsman

Bron:

- Laan, M van der, De artistieke durf van Egbert Reitsma (interview met Kees van der Ploeg) in: Dagblad van het Noorden (27 juni 2014)


Lees meer...

Hildo Krop stadsbeeldhouwer van Amsterdam

Tot 30 september 2013 is in Jugendstil villa Rams Woerthe te Steenwijk de expositie Hildo Krop stadsbeeldhouwer van Amsterdam te zien. Het betreft een fototentoonstelling van beelden die Krop voor de gemeente Amsterdam vervaardigde. Bijna 100 locaties werden in Amsterdam door fotograaf Loek van Vlerken opgezocht met als resultaat zo’n 400 digitaal vastgelegde kunstwerken. Voor de expositie werd uit deze registratie van soms meters hoge beelden, tot minuscuul kleine steentjes, een ruime keuze gemaakt. Aan de geselecteerde foto’s werden tevens studies, schetsen en afgietsels uit de collectie van het Instituut Collectie Krop toegevoegd. Tegelijkertijd met de tentoonstelling is er een boekuitgave verschenen met een compleet foto-overzicht van alle (!) in Amsterdam aanwezige beelden en objecten van Krop.

De in Steenwijk geboren beeldhouwer Hildo Krop (1884-1970) kreeg grote bekendheid als stadsbeeldhouwer van Amsterdam. De titel Hildo Krop Stadsbeeldhouwer van Amsterdam doet misschien vermoeden dat deze tentoonstelling slechts gaat over het werk van Krop, dat hij heeft gemaakt in opdracht van de Gemeente Amsterdam. Naast het werk aan bruggen, scholen en andere openbare gemeente gebouwen, heeft Krop ook in Amsterdam regelmatig werk gemaakt voor woningbouwverenigingen, postkantoren, telefooncentrales, villa’s en monumenten. Ook dit werk komt in de tentoonstelling aan bod. Het laat de enorme hoeveelheid en diversiteit van het werk van Krop in Amsterdam zien. Nog meer komt dat tot uitdrukking in de boekuitgave. In het catalogusgedeelte staan foto’s van letterlijk alle werken van Hildo Krop in chronologische volgorde. Bovendien is er een stadsplattegrond bijgevoegd, waarin alle locaties van Krop’s werk in Amsterdam in één oogopslag te zien is.

Tentoonstellingsadres:
Insituut Collectie Krop
Villa Rams Woerthe
Gasthuislaan 2,
8331 MX Steenwijk
Dagelijks geopend (behalve dinsdag en vrijdag): 11.00-16.00u

Boekuitgave:
Hildo Krop stadsbeeldhouwer van Amsterdam
Loek van Vlerken en Wim Heij
€ 19,50 (inclusief kaart van Amsterdam)
Te bestellen bij het Instituut Collectie Krop te Steenwijk en bij de boekhandel.


Zie ook:
hildokrop.nl
Verbeeldingsblog

Foto's: Loek van Vlerken

Lees meer...

Win een exemplaar van Op de golven van de stad

Wij hebben een exemplaar van het boekje Op de golven van de stad ter beschikking om te verloten. Het boek behandelt aan de hand van verschillende fietstochten de voornaamste Amsterdamse School gebouwen van de stad en is uitgegeven door Museum Het Schip. Wij zullen het exemplaar op 9 maart verloten onder de leden van ons blog of volgers van onze Facebook pagina. Het enige wat u hoeft te doen is u aanmelden. Aanmelden als volger van de blog kan met de optie aan de rechterzijde van de website.
(Wij hebben geen zicht op anonieme volgers)
Het boek is uitgegeven in 2009 als verzameling van zes fietsroutes door Amsterdam en bestaat uit 100 pagina’s informatie over en foto’s van de meest intrigerende gebouwen. De pagina’s hebben een speciaal waterwerende coating, zodat u ook in de regen of sneeuw van de Amsterdamse School kunt genieten. Als u daar zin in heeft.

Indien u zich aanmeldt, krijgt u geen vervelende emails. De verloting vindt plaats op 9 maart, onder ongecontroleerde omstandigheden. Directe familieleden zijn uitgesloten van de loting.

Veel geluk!

Afbeelding: hetschip.nl

Lees meer...

Roland Holst jaar 2012

Het Van Gogh huis en Natuurmonumenten hebben 2012 uitgeroepen tot Roland Holst jaar. Het echtpaar Henriette en Richard Roland Holst hebben een unieke plaats in de geschiedenis weten te bemachtigen. Henriette Roland Holst als socialiste, dichteres en schrijfster, haar echtgenoot Richard was beeldend kunstenaar, ontwerper en schrijver. Beide waren in hun eigen vakgebieden bepalend bij de ontwikkeling van de kunst rond 1900.

Het Roland Holst jaar wordt gevierd met een documentaire, de restauratie van het atelier op het landgoed Buisse Heide, een expositie, een boek en verschillende activiteiten. Hierbij staan steeds zowel het leven als het werk van het echtpaar centraal.

De opening van het jaar zal in maart plaatsvinden en zal een tentoonstelling zijn in het Vincent van Gogh Huis in Zundert: het boek van de Buissche Heide - Henriette & Richard Roland Holst. Rode draad van de tentoonstelling vormt een gastenboek dat het echtpaar bijhield, waarin alle gasten en gebeurtenissen werden genoteerd. De gasten tonen een doorsnede van de beroemde figuren die toentertijd in de kunst en politiek invloed uitoefenden. Tegelijk met de tentoonstelling wordt een boek uitgegeven met dezelfde titel.

Een tweede locatie waar het Roland Holst jaar gevierd wordt, is het historische atelier de Buisse Heide. Het atelier maakt deel uit van het landgoed Oude Buisse Heide bij Zundert, Noord-Brabant, het zomerverblijf van het echtpaar en was bedoeld om in alle rust nieuwe inspiratie op te doen. De heropening van dit atelier heeft enige vertraging opgelopen omdat het in april vorig jaar volledig is afgebrand, maar inmiddels is het gebouwtje weer opnieuw opgebouwd. In verband met de restauratie is een documentaire gemaakt over het atelier dat ontworpen is door Margaret Staal-Kropholler. De bedoeling is dat hier kunstenaars in zullen verblijven als “artist-in-residence”.

Een tweede documentaire over het leven van Henriette Roland Holst, genaamd Droom en daad door producent Digna Sinke en regisseur Annette Apon.
Tot slot zullen door het jaar heen verschillende activiteiten georganiseerd worden, zoals theatervoorstellingen en excursies. De relatie met het van Gogh Huis wordt gemaakt met het feit dat Richard Roland Holst één van de eerste promotors van het werk van Vincent van Gogh was.

Meer informatie kunt u vinden op de website van het Van Gogh Huis.

Wij houden u op de hoogte van verdere ontwikkelingen en nieuws omtrend het Roland Holst jaar.

Foto: vangoghhuis.com

Lees meer...

Boek: Paleis voor alle burgers / AL van Gendt

Uitgeverij Bas Lubberhuizen, gespecialiseerd in boeken over de hoofdstad geeft een boek uit ter gelegenheid van de renovatie/ herbestemming van het Burgerziekenhuis aan de Linnaeusstraat in Amsterdam Oost tot hotel. In feite is het al de tweede herbestemming, aangezien het in 1992 al was omgebouwd tot stadsdeelkantoor.

Burgerziekenhuis
Het Burgerziekenhuis was opgezet door A.W. Wertheim en de arts Anton Berns die in eerste instantie een ziekenhuis voor de kleinere burgerij had geopend op de Keizersgracht. Dit werd al snel te klein en toen het pand gesloopt moest worden in verband de verbreding van de Raadhuisstraat was dit een goede aanleiding om te verhuizen. Tien jaar later, in 1889, werd een nieuw onderkomen gebouwd voor het ziekenhuis naar ontwerp van AL van Gendt op een stuk land aan de nieuwe Linnaeusstraat. Toen het af was (1891) had het voor die tijd zeer moderne installaties, zoals liften, centrale verwarming en elctriciteit. Dit allemaal kwam ten goede aan het herstel van de patiënten. Al snel kreeg het een goede naam en het was er altijd erg druk.

In 1991 is, na het verhuizen van het ziekenhuis naar Almere, begonnen met de ombouw naar stadsdeelkantoor. Eerst voor stadsdeel Oost en daarna voor het gecombineerde stadsdeel met Watergraafsmeer. Nu is het gebouw in gebruik als het Eden Amsterdam Manor Hotel.

Het boek is geschreven door Wim de Wagt, kunsthistoricus en kan worden besteld op de site van Bas Lubberhuizen.

AL van Gendt
Adolf Leonard (Dolf) van Gendt (1835-1901), de architect van het gebouw is geen onbekende van de stad. Een echte bouwkundige is hij zijn carrière begonnen bij de Spoorwegen, waar hij medeverantwoordelijk was voor het ontwerp van een aantal stations in Nederland.

In 1870 startte hij zijn eigen bureau in Amsterdam dat in de loop der jaren een immens oeuvre opbouwde. Hij was tevens vader van de gebroeders Johan Godart en Adolf Daniël Nicolaas van Gendt, die hem later vergezelden en bij zijn dood het bureau overnamen. Gedrieën waren zij een fenomeen in de stad als het ging om productiviteit, maar ook blonken zij uit in bouwconstructies. Bij onder andere het Centraal Station, de NHM (het archief aan de Vijzelstraat), het Bungehuis aan de Spuistraat en het Scheepvaarthuis waren zij ingehuurd als “raadgevend ingenieurs”.

Als architecten waren zijn niet vernieuwend. Zij bouwden datgene wat de klant wilde, de vader meestal in een eclectische verzameling van neo-stijlen, de broers later ook gebouwen die aan de Amsterdamse School doen denken. Dit maakte hen echter wel buitengewoon populair en zij bouwden een groot aantal beeldbepalende gebouwen voor de stad.

De lijst van werken bevat onder andere:

AL van Gendt
- Hollandsche Manege (1882)
- Concertgebouw (1883)
- Stadsschouwburg (1891)

AL van Gendt met zoons
- Villa Heineken (1890)
- Winkelgalerij aan de Raadhuisstraat (1899)

Gebroeders van Gendt
- De Rijnstroom (Hajenius) (Rokin) (1914)
- Drie koningen huis (Singel) (1920)
- Kantoorgebouw Harkema (Nes) (1924)
- Kantoorgebouw De Bank (Waterlooplein) (1928)

Bronnen:
- Burgerziekenhuis op Amsterdam.nl
- Bas Lubberhuizen: Paleis voor alle burgers
- Artikel van Vincent van Rossem van VVAB
- Keuning, D. & Lansink, L., (1999), A.L. van Gendt (1835-1901). J.G. van Gendt (1866-1925). A.D.N. van Gendt (1870-1932). Architecten in zaken, Stichting Bonas, Rotterdam.

Foto's:
- lubberhuizen.nl
- edenhotelgroup.com

Lees meer...

Boek: De Amsterdamse School, verbeelde idealen

Eerder dit jaar is een nieuw boek uitgekomen: De Amsterdamse School, verbeelde idealen. Het boek is eigenlijk al een tijdje uit, maar het is toch de moeite waard om even te bespreken. Bovendien bestaat ons blog nog niet zo lang, dat we kunnen spreken van dat we het hebben gemist. Het boek is uitgegeven door Museum Het Schip, de auteurs zijn hier ook bij betrokken en ook de fotograaf heeft eerder voor het museum gefotografeerd. Het boek is vooral groot en dik. Met afmetingen van 24x33cm moet er absoluut een plek voor in de kast voor worden vrijgemaakt.
Hoewel de Amsterdamse School als stijl de laatste jaren enorm populair aan het worden is, blijft het op het gebied van boeken en publicaties verrassend mager. Waarschijnlijk omdat er in de loop der jaren ‘70 en ‘80 al veel over is gepubliceerd. Aangezien deze boeken al lang niet meer in de boekwinkels te koop zijn, is er op dit moment geen boek op de markt met een uitgebreide toelichting over de achterliggende filosofie of de stijl in een historische context plaatst. De boeken die in de afgelopen jaren zijn uitgebracht, gingen vooral in op specifieke deelonderwerpen, of waren snelle fotoboeken met bescheiden uitleg en brachten zelden nieuwe inzichten.

Dit nieuwe boek is dan wel geen wetenschappelijk werk over de bouwstijl, het is wel degelijk vernieuwend. Voor het eerst wordt de Amsterdamse School recht gedaan om hetgeen zij werkelijk is: een sier- en totaalkunst. Een sierkunst is in feite het beste te ervaren met het oog en dat is precies waar dit boek in uitblinkt. De totaalkunst is de beleving van de Amsterdamse School in al haar sapecten. De ondertitel laat zien dat dit ook het streven was.

Een vijftiental topstukken van de Amsterdamse School komen aan bod en worden prachtig op de foto gezet. Bijzonder zijn ook de nieuwe ontdekkingen van Amsterdamse School in andere delen van het land, zoals de panden van Hurks in Roosendaal. Ik mis alleen zo nu en dan een overzichtfoto van het gehele gebouw. Er is veel aandacht voor details, maar de stijl is ook bijzonder als gebouwen in hun geheel worden bekeken. Ook laten de auteurs de kans liggen om de iets onbekendere, maar zeker niet minder spectaculaire gebouwen van andere architecten een kans te geven. Desondanks zijn de foto’s vaak adembenemend en er wordt ook aandacht geschonken aan het aspect van de toegepaste kunst, zoals aardewerk, klokken en textiel.

Het enige minpunt van het boek is de vormgeving. Zoals de kaft is vormgegeven is het boek ook van binnen: enigszins rommelig en met kleine foto's geeft het de indruk dat het snel in elkaar is gezet. Door het plaatsen van kleine foto’s willekeurig op de pagina’s, met veel wit er tussen, komt de visuele kracht van de Amsterdamse School vaak niet tot zijn recht. Desondanks is het boek een welkome toevoeging aan de bibliotheek.

De Amsterdamse School, verbeelde idealen van Menno Jonker, Floris Leeuwenberg en Alice Roegholt is te koop voor €45,- in de museumwinkel van Museum Het Schip, in het Stadsarchief en verder in elke boekhandel die kunst en architectuur in zijn schappen heeft staan. 223 pagina’s met foto’s van de Amsterdamse School in al haar facetten.

Lees meer...

Boek: Berlage en Nederlands-Indië

In het onlangs verschenen boek Berlage en Nederlands-Indië. ‘Een innerlijke drang naar het schoonen land’, beschrijft Herman van Bergeijk de reis van de architect Berlage naar Nederlands-Indië die hij maakte in 1923.

Enkele jaren eerder had hij ontwerpen gemaakt voor twee gebouwen maar hij was nog niet in de mogelijkheid geweest ze te kunnen aanschouwen. De reis kon hij betalen doordat hij lezingen gaf voor architectenclubs en kunstverenigingen. Daarnaast schreef hij voor de overheid een rapport over de restauratie van enkele tempels en tempelcomplexen en gaf hij advies over een uitbreidingsplan voor Batavia. Tijdens zijn reis hield Berlage ook een reisverslag bij waarvan vijf reisbrieven werden gepubliceerd in de krant Het Vaderland. Enkele jaren later, in 1931, werd zijn gehele reisverslag uitgegeven onder de titel Mijn Indische Reis. Gedachten over cultuur en kunst. Van Bergeijk heeft dit reisverslag gebruikt als uitgangspunt van zijn boek. Niet alleen geeft dit boek een mooie beschrijving van de reis van Berlage maar laat het ons ook kennismaken met zijn opvattingen over monumentenzorg en architectuur. Zo was hij er een groot voorstander van om de architectuurstijl aan te passen aan de cultuur en de omgeving. In het boek zijn ook veel schetsen, foto’s en afbeeldingen te vinden. Dit boek geeft een nieuwe blik op de al vaak beschreven Berlage.

Voor meer informatie over het boek zie de website van de uitgeverij: 010.nl

Afbeelding: 010.nl

Lees meer...