Het atelier van Roland Holst door Margaret Staal-Kropholler

In 1918 liet schilder, ontwerper en beeldend kunstenaar Richard Roland Holst een atelier ontwerpen door Margaret Staal-Kropholler. Op zijn landgoed wilde hij ’s zomers met zijn vrouw, Henriette Roland Holst-van Schalk tot rust komen gasten ontvangen, maar ook nieuwe werken produceren en daarvoor was een atelier naast de villa nodig. Het atelier werd ontworpen in de stijl van de Amsterdamse School door Margaret Staal-Kropholler en kwam gereed in 1919. Onlangs werd dit atelier volledig gerestaureerd. En nu, voor de tweede keer in anderhalf jaar tijd, nogmaals. Het doel is dat het monumentale gebouwtje nu weer als atelier voor kunstenaars zal dienen, waar tevens kan worden overnacht.

Het atelier maakte deel uit van het landgoed Oude Buisse Heide bij Zundert, Noord-Brabant en was bedoeld om in alle rust nieuwe inspiratie op te doen. Het paar begaf zich in het midden van de socialistische beweging en avantgarde van de kunstwereld en had daarom veel hooggeplaatste politici en kleurrijke kunstenaars in hun vriendenkring.

Richard Roland Holst Muurschildering Diamantbewerkersbond

Richard Roland Holst en Henriette van der Schalk
Richard Roland Holst (1868-1938) was een gemeenschapskunstenaar uit de tijd van Berlage, hetgeen wil zeggen dat hij de samensmelting van verschillende kunsten en de samenwerking tussen meerdere kunstenaars als ideaalbeeld zag. Befaamd zijn de muurschilderingen in het gebouw van de Diamantbewerkersbond (de Burcht) van Berlage (1900) en de glas-in-lood ramen van het Raadhuis (The Grand) in Amsterdam. De kunstwerken staan vaak bol van de vele symbolische, ideologische en soms enigszins moralistische afbeeldingen.

In 1896 trouwde hij met Henriette van der Schalk, die voornamelijk in de dichtkunst faam maakte. Beide waren strenge socialisten en legden zich toe op het verbeteren van het leven van arbeiders. Henriette ging hierin wellicht iets verder en kwam als overtuigd marxiste in het partijbestuur van de SDAP. Richard was bevriend met Jan Frederik Staal, via wie hij Margaret Staal-Kropholler leerde kennen.

Margaret Staal-Kropholler
Margaret Staal-Kropholler wordt algemeen gezien als de eerste vrouwelijke architecte met een eigen praktijk. Zij had een stage gevolgd op het bureau van haar broer, welke hij toen nog samen met Staal had. Na de breuk tussen haar broer en Staal startte zij een bureau met laatstgenoemde. Haar werk, dat bestaat uit woningbouwblokken in Amsterdam, maar ook een villa in Park Meerwijk te Beregn, valt in te delen bij de Amsterdamse School. Ook was zij een sterke voorvechter voor vrouwvriendelijkere architectuur. Dit hield in dat zij streefde naar praktisch ingedeelde en makkelijk te onderhouden woningen.

Het atelier is rijk gedetaileerd en heeft met de grote rieten kap gelijkenissen met de villa in Park Meerwijk. De plattegrond van het atelier doet denken aan de vorm van een waaier, om het daglicht zo goed mogelijk in alle ruimtes te laten doordringen. In 1945 schonk het kinderloze echtpaar het landgoed aan Natuurmonumenten. Bij een verbouwing in 1963 is het atelier verbouwd tot woning. Met de nieuwe eisen ging een hoop van het oorspronkelijke plan verloren, maar in 2009 werd besloten om het atelier weer in oude staat te restaureren, waarbij zoveel mogelijk de oude plattegrond in ere is hersteld. Over de villa en de restauratie is een documentaire gemaakt, welke in 2011 is vertoont in het NAi. Na het gereedkomen van deze documentaire is de villa echter volledig afgebrand. De moed zonk er niet bij in en dankzij sponsoren wordt de villa nu nogmaals gerestaureerd.

Ter gelegenheid van de tweede herbouw is de documentaire herzien en aangevuld met nieuw materiaal over de recente ontwikkelingen. Hoewel de datum nog niet vast staat, zal de documentaire binnenkort worden vertoont. Wij houden u op de hoogte van de ontwikkelingen.

Lees ook (veel) meer over het project en het atelier op de website van natuurmonumenten.

Bronnen:
- Natuurmonumenten.nl
- Onsamsterdam.nl
- Wikipedia

Foto’s en afbeeldingen:
- Atelier: NAi
- Wandschildering Burcht van Berlage: SPQA Amsterdam
- Plattegrond atelier: NAi