Restauratie Het Schip kost miljoenen

Het Schip uit 1921 is het beroemdste gebouw van de architect Michel de Klerk. Het werd gebouwd in opdracht van de woningbouwvereniging Eigen Haard en nu, negentig jaar later, is een restauratie hard nodig. De geplande restauratie is volgens Eigen Haard zo kostbaar dat er gezocht wordt naar externe sponsors.

Michel de Klerk
Michel de Klerk is naast Joan van der Meij (Jo) en Piet Kramer één van de bekendste Amsterdamse School architecten. De Klerk werd geboren in 1884 in Amsterdam als vijfentwintigste kind van een diamantbewerker en groeide op in de Jodenbuurt. Hij bleek een talent te hebben voor tekenen en kon daardoor na de lagere school een opleiding volgen aan de ambachtsschool. Het verhaal gaat dat Eduard Cuypers, een architect en de neef van de grote Pierre Cuypers, de talenten van De Klerk zag toen hij een bezoek bracht aan zijn school. In 1898 nam Cuypers De Klerk in dienst. Het bureau van Cuypers was groot en men hield zich er niet alleen bezig met architectuur, maar ook met het ontwerpen van kunstnijverheidsproducten zoals meubels en lampen. Het is ook de plek waar De Klerk Van der Meij en Kramer leerde kennen en wordt dan ook gezien als de basis van de Amsterdamse School.

Het Schip
Waarschijnlijk is het meest bijzondere ontwerp dat De Klerk maakte Het Schip in de Spaarndammerbuurt in Amsterdam dat wordt gezien als een van de hoogtepunten van de Amsterdamse School.
De woningwet van 1901 zorgde er voor dat nieuw te bouwen woningen aan bepaalde eisen moesten voldoen. Dat had met name te maken met de ruimte en hygiëne en bood zo ook de allerarmste arbeider een kans op een fatsoenlijke woning. De Spaarndammerbuurt viel onder de uitbreidingsplannen van de gemeente en het was voor iedereen mogelijk een plan in te dienen om zo een stuk grond te pachten en er sociale huurwoningen op de bouwen. Het plan was dat woningbouwverenigingen het voortouw zouden nemen en dat particulieren zouden volgen. In praktijk waren het, op enkele uitzonderingen na, toch de woningbouwverenigingen die nieuwe woningen voor arbeiders bouwden.
Een van die verenigingen was Eigen Haard, een socialistische woningbouwvereniging. Eigen Haard had al meerdere door Michel de Klerk ontworpen woningblokken laten bouwen en gaf in 1917 de opdracht voor Het Schip. Het Schip is gebouwd tussen 1919 en 1921 en bood naast woningen ook ruimte aan een postkantoor en een school. Het postkantoor was een van de eerste in Amsterdam en is voorzien van een prachtig Amsterdamse School interieur. Doordat Museum Het Schip in het postkantoor gevestigd is, kan het ook nu nog bezocht worden.
Het gebouw kenmerkt zich allereerst door het gebruik van de rode bakstenen en vreemde vormen. Het postkantoor bevindt zich in de punt van het gebouw dat een driehoekig grondplan heeft en is gedecoreerd met prachtige blauwe tegels en voorzien van veel kleine details. De kleine details komen ook buiten op het gebouw terug, zoals bijvoorbeeld de kleine beeldhouwwerken van Hildo Krop. De lange zijdes van het gebouw zijn erg horizontaal opgebouwd en gedecoreerd door middel van dakpannen. Het meest bijzondere deel van het gebouw is wel het torentje dat afgewerkt is met terra cotta tegels. Wat het gebouw zo bijzonder maakt zijn niet alleen het torentje of het prachtige postkantoor, maar zeker ook alle andere kleine details zoals het houtsnijwerk op de kozijnen en deuren of de kleine balkons met vreemde vormen.

Restauratie
Om al dit moois te kunnen behouden en om de woningen aan te passen aan de huidige eisen is er een restauratie nodig. Het plan is om het gebouw en de woningen op een zorgvuldige wijze te restaureren en hierbij worden ook slecht uitgevoerde restauraties uit de jaren ’70 en ’80 ongedaan gemaakt. Maar dat alles kost veel geld en de woningen leveren aan huur, het zijn immers sociale huurwoningen, weinig op. Eigen Haard heeft per appartement 160.000 euro uitgetrokken om de woningen te moderniseren. Voor het herstel van de originele ornamenten is echter nog zo’n 40 à 50.000 euro per appartement nodig. De verkoop van een deel van de woningen om de restauratie te kunnen financieren is voor Eigen Haard geen optie. Het gebouw staat immers symbool voor de sociale huur en dat zal ook altijd zo blijven. Om het geld dan toch bij elkaar te krijgen zijn er externe sponsors nodig waarnaar Eigen Haard hard op zoek is.

Maar er speelt nog meer, namelijk de aankoop van de school die zich in het gebouw bevindt. De basisschool die nu nog gebruik maakt van het schoolgebouw zal over enige tijd verhuizen naar een nieuw gebouw bij de Houthavens en de school zal dan leeg komen te staan. De school is nu in het bezit van het stadsdeel maar zou in de toekomst mogelijk deel kunnen gaan uitmaken van Museum Het Schip. Maar ook voor de aankoop van de school en de restauratie is geld nodig. Door een uitbreiding van het museum is er meer ruimte voor tentoonstellingen en kan het gaan dienen als kenniscentrum voor de Amsterdamse School. Laten we hopen dat er sponsors opstaan om de restauratie van dit mooie gebouw mogelijk te maken!

Voor meer informatie over de restauratie: nul20.nl

Voor recentere artikelen over de renovatie van Het Schip zie:
De school in Het Schip van Michel de Klerk en
Restauratie Het Schip van Michel de Klerk