Stadsgezichten Het Parool: Het Zuiderbad

De architectuurkatern van Het Parool zette vorige week een nieuw pareltje in de schijnwerpers.
Het is dit jaar 100 jaar geleden (1912) dat het Zuiderbad haar deuren opende. Maar het gebouw van het bad is eigenlijk nog 14 jaar ouder. Voor de huidige functie als zwembad heeft het gebouw een andere functie gehad. Een functie die we vandaag de dag eigenlijk niet meer kennen.

Het gebouw dat we nu kennen als statig zwembad, is niet als zodanig gebouwd. Het gebouw is gebouwd voor Wielrijschool Velox, maar men kon lessen om te fietsen. In die tijd zag men de potentie van het nieuwe vervoermiddel al in en enkele handige ondernemers openden fietsscholen om de nieuwe clientele te bedienen. Echter, al gauw bleek het kunstje niet zo moeilijk als het in het begin leek en mensen leerden het elkaar. De fietsscholen waren geen lang leven beschonken.

Architect van het gebouw was Jonas Ingenohl, die ook verantwoordelijk was voor het turngebouw, waar tegenwoordig jeugdtheater de Krakeling in gehuisvest is. Het gebouw werd gebouwd in 1898 in een mengeling van neo stijlen zoals in die tijd populair was.

Nadat Velox in 1906 failliet ging, hebben verschillende ondernemers geprobeerd om het gebouw te exploiteren, allen zonder succes, totdat op initiatief van een aantal artsen en andere Amsterdamse prominenten onder leiding van Otto Lanz, hoogleraar chirurgie in het Binnengasthuis, op grond van hygiene een zwembad openden in het gebouw. In het nieuwe zuidelijk deel van de stad dat zich aan het ontplooien was, was het een uitstekende functie en in 1912 startte de ombouw. Het werd met een bassin van 32 bij 14 meter één van de grootste overdekte zwembaden van Europa. Als architect werd Jan Stuyt aangetrokken. Hoewel men in eerste instantie Ingenohl zelf had willen vragen, bleek hij zich al intensief betrokken bij het uit dezelfde periode stammende Heiligewegbad, waardoor hij afviel. Interessant is dat het bassin bovenop de bestaande vloer werd gebouwd, waardoor men nu, om het zwembad te bereiken eerst een trap omhoog moet. Een ander kenmerkend onderdeel is de mozaiek fontein aan de kop van het bad.

Inmiddels bestaat het Zuiderbad 100 jaar, maar het voortbestaan van het zwembad ging niet altijd vanzelfsprekend. Meermalen stond het gebouw op de rand van sluiten, maar door acties van buurtbewoners is het gebouw nu nog steeds een zwembad. Bekijk het artikel, waar meer word verteld over behoud en restauratie van het gebouw op de site van het Parool

Afbeeldingen:
Foto: SPQA Amsterdam
Perspectieftekening: J. Ingenohl in Bouwkundig Weekblad

Bronnen:
- Melle, M. Van, (2012) Zwemmen in een wielrijschool in Ons Amsterdam Maart 2012
- Leliman, J.H.W. (1898) De wielerschool der Maatschappij Velox te Amsterdam in Bouwkundig Weekblad 1898
- Wikipedia J. Ingenohl


View Larger Map