Het Scheepvaarthuis is gebouwd in opdracht van de NV “Het Scheepvaarthuis”, een samenwerkingsverband tussen zes scheepvaartmaatschappijen. Het gebouw is in eerste instantie gepland in drie verschillende delen, maar door verschillende oorzaken heeft de bouw van de tweede fase veel vertraging opgelopen en is het derde deel tot nu toe zelfs nooit gebouwd.
Het idee om dit laatste stuk grond alsnog aan te vullen is niet nieuw. Eerdere pogingen strandden om verschillende redenen. SPQA Amsterdam is in de geschiedenis van het gebouw gedoken en heeft de eerdere plannen eens op een rijtje gezet.
Allereerst is er natuurlijk het plan van Van der Meij zelf. Het oorspronkelijke plan was om in de zelfde stijl het gebouw te voltooien en het perceel volledig te bebouwen. Dat hier plannen voor waren is duidelijk te zien aan de achterkant van het gebouw, waar een geplande binnenplaats slechts voor de helft is gebouwd. Vanwege de stijgende bouwkosten tegen het eind van de jaren 20 werd besloten te wachten tot na de crisis. In afwachting werden in 1934 de inmiddels aangekochte panden aan de Buiten Bantammerstraat gesloopt.
Tweede poging
Na de crisis hadden de rederijen echter eerst tijd nodig om zich te herstellen en daarna kwam de tweede wereldoorlog. In 1948 pakte men het plan weer op om de derde fase te bouwen, maar ook nu waren de bouwkosten zeer hoog geraamd. Om een vergelijking te geven: de eerste fase had f1.488.000,- gekost. De tweede, kleinere fase f1.946.000,- en de derde fase, welke qua oppervlakte nog weer een stuk kleiner was, was geraamd op f2.000.000,-. Nu waren het echter niet de materialen die voor de hoge kosten zorgden, de loonkosten van arbeiders was in de laatste jaren flink gestegen en de zeer rijk gedecoreerde gevel had veel manuren nodig.
Het plan was in eerste instantie om met het plan van Van der Meij verder te gaan, maar dan in een soberdere variant. Hiervoor wilde men wel graag een andere architect, maar daarvoor moest het auteursrecht van Van der Meij worden afgekocht. Dit ging zeer moeizaam en pas na zijn overlijden in 1949 kon men een nieuw ontwerp laten maken. Rond 1950 werden van de overgebleven panden aan de Binnenkant al enkele opgekocht en gesloopt. De plannen zorgden voor onrust bij de buurtbewoners. Vooral de bewoners van de Buiten Bantammerstraat waren inmiddels zeer gehecht geraakt aan de ruimte die was ontstaan. Maar ook anderen protesteerden tegen de afbraak van monumentale panden. En met succes. Er werd door de gemeente besloten dat het bestaande plan te hoog was. Er mocht een plan komen van maximaal drie verdiepingen in plaats van de vijf uit het plan van Van der Meij. Bovendien werd er geen sloopvergunning verleend voor het laatste pand binnenkant 12
Voor het nieuwe plan werd FM Duintjer als architect aangetrokken. Hij kreeg de opdracht mee een ontwerp te maken voor de uitbreiding, waarvan het ontwerp moest aansluiten bij de bestaande vormgeving, maar dan goedkoper. Bij presentatie van de plannen bleek echter dat Duintjer zich niets van de eisen van de opdrachtgevers had aangetrokken en een volledig modern gebouw had getekend. Bovendien was het plan begroot op f4.000.000,-, een forse overschreiding van de eerdere plannen van Van der Meij. Nadat men in eerste instantie toch door wilde gaan omdat er al zo veel kosten waren gemaakt, is men uiteindelijk toch van het plan afgestapt.
Nadat de latere bewoner van het pand, het GVB in 2004 vertrok is het Scheepvaarthuis tussen 2004 en 2007 gerenoveerd en verbouwd tot Grand hotel Amrath. Daarmee verloor zij haar functie als kantoorgebouw, maar de eigenaar van het hotel had het gebouw al in 1998 gekocht en de plannen voor de nieuwe functie stammen van eerdere datum. In 2001 zijn er (schets) tekeningen ingediend voor de bouw van een uitbreiding met 109 kamers. De plannen zouden echter overal de hoogte van het Scheepvaarthuis volgen, 25 meter. Op de hoek met de Binnenkant zou een toren komen van 9 bij 9 meter die 31 meter hoog zou zijn. Dit plan is uiteindelijk na veel protesten niet gerealiseerd. Begrijpelijk, omdat het niet strookt met de eerdere besluiten van de gemeente. Ook zijn vooral de omwonenden niet blij zijn met deze plannen. Het zou de Buiten Bantammerstraat, één van de mooiste en rustigste straatjes van Amsterdam omtoveren tot een donkere steeg.
Plan Amrath 2012
Nu het plan van 2001 uiteindelijk niet doorging, is er dus een nieuw plan ingediend door de eigenaren van het hotel. Volgens Verhagen spiegelt het ontwerp hiervan de huidige bebouwing aan de overkant van de Buiten Bantammerstraat. Het huidige Dagelijks Bestuur heeft voorgesteld om alsnog hotelbebouwing toe te staan op deze plek. Verhagen vreest dat de bebouwing er zo uiteindelijk toch zal komen, hoewel hij het zelf niet wenselijk acht, vanwege het grote aantal hotels dat al in dit deel van het centrum aanwezig is. De leefbaarheid van de binnenstad staat op het spel met de overstroming van toeristen. Maar het is ook maar de vraag of de uitbreiding geen aantasting vormt voor het monument.
Afbeeldingen:
- Foto: SPQA Amsterdam
- Plan van der Meij: Boterenbrood
- Plan Duintjer: NAi
- Plan Amrath: opnieuw.nu
Bronnen
- Boterenbrood, H. (1989) Van der Mey en het Scheepvaarthuis, SDU Uitgevers
- Pinkse, H. (2001) Het Scheepvaarthuis, een stedenbouwkundige vergissing? In: Binnenstad 190 gevonden op amsterdamsebinnenstad.nl
- Lansen, E. (2001) Hotel naast het Scheepvaarthuis, gevonden op opnieuw.nu
- Verhage, I, (2012) Hoeveel hotels kan de hotelzee rond het stationseiland aan?, gevonden op idoverhagen.nl
Geen opmerkingen:
Een reactie posten