Chris Lebeau

De kunstenaar Chris Lebeau werd geboren op 28 mei 1878 in Amsterdam. Hij was de zoon van Jacques Charles Lebeau, die ondermeer werkte als machinist en winkelier en Grietje Scholte. Lebeau groeide op in een zeer arm en socialistisch gezin. Doordat zijn onderwijzer op de lagere school zijn tekentalent ontdekte, kreeg hij de mogelijkheid om door te leren. Hij doorliep tussen 1892 en 1895 met succes de Amsterdamse Kunst Nijverheid Tekenschool ‘Quellinus’ en daarna tussen 1895 en 1899 de Rijksschool voor Kunstnijverheid. Daarna volgde hij lessen op de theosofische Vâhana-school. Deze school was opgericht door de architect K.P.C. de Bazel en sierkunstenaar J.L.M. Lauweriks en leerlingen leerden er ontwerpen op de grondslag van meetkundige figuren, kwadraat, driehoek en cirkel. Lebeau werd daardoor sterk beïnvloed. Hij bleef in zijn kunst altijd de Art Nouveau trouw maar gebruikte daarbij wel vaak veel verschillende en ook nieuwe technieken.

Een goed voorbeeld hiervan zijn de stoffen waarbij hij de techniek van het batikken gebruikte. Deze techniek kwam uit Indonesië en was in Europa vrij onbekend. Hij presenteerde zijn ontwerpen voor het eerst op de wereldtentoonstelling in Parijs in 1900. Maar Lebeau hield zich zeker niet alleen met batikken bezig. Hij was een zeer veelzijdig kunstenaar. Hij ontwierp onder andere dessins voor de linnenfabrikant E.J.F. van Dissel te Eindhoven, glas voor de glasfabriek Leerdam, maar ook dessins voor behang, affiches, postzegels, aardewerk en nog veel meer. Men kan zich beter afvragen wat hij niet ontworpen heeft! Het merendeel van zijn ontwerpen maakte hij in opdracht, maar als schilder maakte hij ook veel vrije werken waaronder landschappen, stillevens en naakten. In zijn schilderstijl is de Art Nouveau nauwelijks terug te vinden, hij werkte voornamelijk in een puur realistische stijl.

Een van de meest bekende werken van Lebeau zijn de wandschilderingen in de Trouwzaal in het voormalige stadhuis van Amsterdam, tegenwoordig Hotel the Grand. Oorspronkelijk zou Lebeau een wandschildering maken voor een middelbare school, maar die opdracht ging niet door. Ondanks dat Lebeau een zeer bekend en veelgevraagd kunstenaar en ontwerper was, stond hij in 1923 wel op een lijst van noodlijdende kunstenaars die de Amsterdamse wethouder Wibaut op had laten stellen. Hierdoor werd hij echter door de gemeente gevraagd om een wandschildering te maken voor de Trouwzaal die hij in 1927 uitvoerde. In de Trouwzaal is goed zijn prachtige Art Nouveau stijl te zien.

Maar Lebeau was niet alleen een kunstenaar maar ook een overtuigd anarchist. Zijn anarchisme kwam naar voren in zijn persoonlijkheid, zijn levenswijze. Hij was bijvoorbeeld geheelonthouder, vegetariër en niet-roker. Maar ook in zijn werk was dat terug te zien. Zo weigerde hij glas te blazen waar alcohol uit gedronken zou worden en wilde hij ook geen postzegel met de afbeelding van koningin Juliana ontwerpen. Hij vervaardigde echter wel een Bijbel die voor Juliana bestemd was.

Museum Willem van Haren te Heerenveen heeft een tentoonstelling gewijd aan de anarchistische kunst van Lebeau waarbij ze zich afvragen of zijn levenshouding hem maakte tot een anarchistische kunstenaar. Het accent van de tentoonstelling ligt op de kunstuitingen waarin het anarchistische engagement naar voren komt. Een voorbeeld daarvan zijn de spotprenten die hij maakte voor de Internationale Antimilitaristische Vereniging. De tentoonstelling is nog te bezoeken tot en met 29 januari 2012.

Meer informatie over de tentoonstelling en de afbeelding: willemvanharen.nl
Literatuur:
- Bois, Mechteld de e.a., Chris Lebeau 1878-1945 (Assen 1987).
- Roegholt, Richter, Hotel The Grand Amsterdam (Amsterdam 1995).