Stadsgezichten Het Parool: Westerkade 23-25

Het Parool heeft een nieuw artikel gepubliceerd dat het bekijken waard is. Deze keer over drie oude negentiende eeuwse panden aan de Westerkade. Hoewel de panden zelf niet uitzonderlijk zijn, is er een intrigerend stukje gsechiedenis aan de huisjes verbonden. De Marnixstraat maakt samen met de Weteringschans en de huidige Sarphatistraat onderdeel uit van de voormalige stadswallen van de stad tot rond 1820. Het westelijke gedeelte, waartoe de Marnixstraat behoort is als eerste gebouwd, zoals op de kaart van de stad uit 1640-1652 van Joan Blaeus mooi te zien is.

Aanleiding voor het stuk is de geplande verkoop van de panden door de gemeente en de daarmee samenhangende vrees van de huurders voor behoud van de huidige verhuursituatie.

Het besluit tot bouwen van de stadswallen van Amsterdam werd genomen in 1613, nadat door de enorme groei van het bevolkingsaantal, de vorige stadsbescherming, te krap bleek.

Er werd, naar ontwerp van Hendrick Jacobsz Staets tussen 1613 en 1663, samen met de grachtengordel een nieuwe verdedigingslinie gebouwd rondom de oude stad. Dit wordt ook wel de Derde en Vierde Uitleg genoemd. Rondom de stad kwamen niet minder dan 26 vijfhoekige bolwerken en 5 poorten, met daar weer omheen de huidige Singelgracht. Bovenop de bolwerken kwam in de meeste gevallen een molen. Dit zou extra geld opleveren om de kosten van de wal deels te bekostigen en aan de rand van de stad was veel wind, omdat er geen bebouwing in de weg lag. Het project was één van de grootste werken in Nederland uit deze tijd. Voor de gehele wal werden meer dan 100.000 palen geheid. Uiteindelijk hebben de verdedigingswerken nooit dienst gedaan en vanaf 1799 startte de afbraak van de wal.

Inmiddels is er weinig van de stadswal over, maar hier en daar zijn er sporen van terug te vinden. De lage ligging van de panden op de Westerkade ten opzichte van de Marnixstraat bijvoorbeeld. Maar ook de driehoekige vorm van het Marnixplantsoen is duidelijk die van een bolwerk.
Op meerdere plaatsen op de oude verdedigingswerken laten stenen plaquettes zien waar de verschillende bolwerken hebben gestaan, zoals deze op het Weteringplantsoen.

Bekijk het artikel over de panden op de site van Het Parool.

Een zeer informatieve site over de stadswal met uitleg over de verschillende bolwerken is te vinden op de site van de stad.

Bronnen:
- Ons Amsterdam
- Wikipedia Marnixstraat

Afbeeldingen:
- Kaart Blaeu: Wikipedia
- Plaquette Weteringplantsoen: SPQA Amsterdam